De Oosterhoutse beeldhouwer en penningsnijder Niel Steenbergen maakte voor heel wat scholen in Oosterhout kunstwerken. Deze vitrines geven u een idee van wat hij maakte voor ‘t Hanze College, ‘t Effent, ‘t St-Oelbertgymnasium en ‘t Mgr. Frencken College.
Ook de Oosterhoutse basisschool De Westhoek werd lang opgeluisterd door een reliëf van Franse kalksteen. U ziet het hier links afgebeeld. Johannes XXIII – paus toen Niel Steenbergen dit werk in 1962 maakte – zit tussen vier spelende kinderen, terwijl twee engelen zijn tiara vast-houden. Het is onduidelijk waar dit reliëf gebleven is. Mogelijk staat het in een opslagruimte waar meer bezittingen van Oosterhoutse basisscholen zijn opgeslagen; helemaal zeker is dat niet. Het hangt in elk geval al een tijdje niet meer in de Westhoek.
Vitrine 1
1.1 Hanze College: het ontwerp in brons voor 2
In de hal van het Hanze College (VMBO) aan de Bouwlingstraat hangt een enorm, hardstenen reliëf. Het kunstwerk beeldt delen van de mythe van Prometheus uit. De mensheid zou ooit maar weinig nuttige vaardigheden hebben gehad. In vergelijking met de meeste dieren, die bijvoorbeeld scherpe klauwen hadden of een dikke vacht, had de mens weinig eigenschappen die hem hielpen te overleven. De god Prometheus – broer van de bekende krachtpatser Atlas – zou daarom vuur hebben gestolen van de Olympos (de berg waar de goden wonen). Hij bracht dat naar de mensen. Die ontwikkelden dankzij het vuur de kennis en kunde om metaal te bewerken en konden zo met techniek hun achterstand ten opzichte van andere levende wezens inlopen. In de vitrine ziet u een bronzen ontwerp voor het ruim vijf meter brede reliëf.
Bruikleen: Stichting Familie Steenbergen.
1.2 Foto van het reliëf in het Hanze College
1.3 Foto van de tekst bij het reliëf in het Hanze College
1.4 Foto van de Simsonglyptiek in het Effent
Het Effent, de MAVO in Dommelbergen, bezit een glyptiek (gravure in steen) van Niel Steenbergen. Het werk hangt er op de eerste verdieping. Deze foto toont het ellipsvormige kunstwerk, dat bijbelse scènes rond de oersterke Simson afbeeldt. In het midden van het werk duwt Simson de zuilen van een tempel uit elkaar, aan de randen zijn andere scènes zichtbaar. Zo is onderaan te zien hoe de mooie Delila Simson verleidt; het leidt uiteindelijk tot zijn ondergang. En rechts op de glyptiek slaat de gespierde Bijbelfiguur duizend Filistijnen neer.
Vitrine 2
2.1 Gelegenheidspenning van het Sint-Oelbertgymnasium
Niel Steenbergen goot deze bronzen penning in 1968. De voorzijde toont het schip van de heilige Sint Oelbert, met de rector van de school als stuurman. Op de achterkant staat de tekst O NAVIS REFERENT IN MARE TE NOVI FLUCTUS: O schip, nieuwe golven zullen je naar de zee voeren. Bruikleen: Jan Schippers.
2.2 Foto van de haan op het Oelbert
De oudervereniging schonk dit pronte haantje aan de school. Op de dag dat rector D. de Rooij het veld moest ruimen verdween ook deze haan. Gelukkig bestond de mal nog en een nieuwe haan siert de aula. Op de sokkel heeft Joep Struijk de tekst gehakt GALLO CANENTE SPES REDIT: Als de haan kraait, keert de hoop terug.
2.3 Foto van het scheppingsreliëf op het Oelbert
Uit een privéwoning afkomstig toont dit reliëf het moment waarop God de Vader Eva schept uit de zijde van Adam. Vissen zwemmen in het water, vreemde dieren klimmen in bomen. Zien we rechts een boomkangoeroe?
2.4 Wijsheidspenning van het Oelbert
Sint Oelbert, beschermheilige van de gelijknamige Oosterhoutse school, wordt op de achterzijde van deze penning door drie personen onthoofd. Zijn geest ontsnapt uit zijn mond. Aan de rand van de gietpenning loopt de tekst PARVUM NON PARVI HONORIS PIGNUS: Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd.
Op de andere kant van de penning hurkt een naakte Minerva, de Romeinse godin van wijsheid en vindingrijkheid. Bruikleen Hein Seegers.
2.5 Draagpenning van de leerlingenvereniging van het Oelbert
Deze penning is slechts aan één zijde bewerkt. Het midden van deze penning toont een zittende man met een boek. Om hem heen loopt de tekst AUT PRODESSE AUT DELECTARE: Hetzij ten voordeel strekken, hetzij bekoren, een citaat van de Romeinse dichter Horatius. De tekst is van toepassing op teksten en boeken: die kunnen de lezer niet alleen kennis bijbrengen, maar hem of haar ook aangenaam bezighouden.
Bruikleen Jan Schippers.
2.6 Foto van muurreliëf op het Mgr. Frencken College
Wie regelmatig over de Slotlaan komt, kan het kunstwerk op deze foto goed zien hangen – pal naast de lichtkrant die het Mgr. Frencken College een paar jaar geleden op zijn gevel heeft geplaatst. Het reliëf beeldt een fabel uit over een schildpad die wilde leren vliegen, net zoals de schooljeugd zijn vleugels uit wil slaan.
2.7 Mgr. Frenckenpenning
Op de voorzijde van deze bronzen gietpenning staat een brug waar mensen op lopen, onder de tekst MGR FRENCKEN COLLEGE OOSTERHOUT, PERFER ET OBDURA: Draag en verdraag. De achterkant toont twee figuren die afscheid van elkaar nemen en de tekst Dankbaarheid is het geheugen van het hart. Bruikleen Jan de Ridder.
2.8 Foto van Willem van Duivenvoorde bij het Frencken
Willem van Duivenvoorde leefde in het begin van de veertiende eeuw. Hij was kamerheer van graaf Willem III, Heer van Oosterhout, Voorschoten en Wassenaar en een belangrijk geldschieter van de Oranjes.